(Tác giả xin mạn phép chuyển ngữ hai thuật ngữ trên lần lượt là Thống Trị và Sáng Tạo.)
Nếu có ai đó đề nghị bán cho bạn cổ phần của một công ty thống trị hoặc một công ty cách tân, bạn sẽ chọn bên nào? Sự thống trị dài hạn, có thể được tìm thấy ở các công ty như General Electric (NYSE: GE) hay Microsoft (Nasdaq: MSFT), thường có lợi nhuận và tốc độ tăng trưởng có thể dự đoán được. Mặt khác, sự sáng tạo đã thúc đẩy các công ty như Pfizer (NYSE: PFE) và Google (NASDAQ: GOOG) tăng trưởng ngoạn mục. Tuy nhiên đây lại là một câu hỏi mẹo; các công ty thống trị có thể sáng tạo và các công ty sáng tạo vẫn có thể thống trị. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chỉ cho bạn thấy làm thế nào để đánh giá và nhận xét tính thống trị và tính sáng tạo trên thị trường cũng như trong danh mục đầu tư của bạn.
Vấn đề của thị trường phát triển
Không phải tất cả các thị trường đều như nhau. Trong các thị trường phát triển, mọi thứ di chuyển chậm hơn so với một thị trường đang phát triển hay một thị trường khốc liệt. Tính thống trị trong một thị trường phát triển, tiêu biểu là các công ty Uglies Big trong ngành công nghiệp (các công ty này do đã hoạt động lâu đời trong ngành công nghiệp nên không được các nhà đầu tư cổ phiếu ưa chuộng), có thể được đo bằng thị phần và giá trị các khoản thanh toán cổ tức. Đây có thể không phải là hệ thống hiệu quả nhất để định giá (mặc dù việc tính toán rất dễ dàng), nhưng các ngành công nghiệp phát triển không hề khắt khe về vấn đề này. Đây là do những lợi ích mà việc sáng tạo mang lại thường giới hạn trong một phạm vi nhất định. Ví dụ, quá trình lọc dầu là một lĩnh vực đã quá quen thuộc, với việc nghiên cứu và phát triển (R&D) chủ yếu nâng cao hiệu quả của các phương pháp đã có. Nếu thiếu đi một phát minh mang tính cách mạng, quá trình đổi mới trong ngành công nghiệp lọc dầu có thể sẽ chỉ mãi như vậy.
Tuy nhiên, tại các thị trường trẻ hơn, công cuộc cải tiến có ảnh hưởng lớn hơn nhiều đến tài sản của một công ty. Những thị trường mới nổi có xu hướng chi nhiều tiền hơn vào các dự án nghiên cứu và phát triển và bỏ ra rất ít, hoặc không có, vào việc chi trả cổ tức - điều này có thể thấy trong lĩnh vực công nghệ. Nguyên nhân là vì phần lớn các vốn tự do đang được tái đầu tư vào việc phát triển doanh nghiệp và ganh đua cho vị trí thống lĩnh thị trường. Tuy nhiên, có những lĩnh vực sẽ luôn mất một một khoản tiền khá lớn vào R&D, cho dù ngành công nghiệp ấy đã phát triển đến mức nào. Các công ty chuyên về phần mềm, dược phẩm và thời trang phải liên tục gia tăng số lượng và cải thiện dòng sản phẩm của họ, bởi vì khi một sản phẩm được phát hành, các đối thủ cạnh tranh có thể bắt đầu sản xuất những sản phẩm tương tự và bán chúng với giá rẻ mạt.
Các thị trường phát triển lớn mạnh theo thời gian bởi có một cơ chế chọn lọc tự nhiên giữa các công ty cạnh tranh. Các thị trường trẻ có nhiều đối tượng tham gia hơn với mức độ thống trị và sáng tạo khác nhau. Chỉ những công ty có sự kết hợp chính xác mới có thể tồn tại và, từ đó, tạo ra một thị trường ổn định và trưởng thành. Thông thường các doanh nghiệp vẫn tiếp tục công cuộc cải tiến kể cả khi họ đang phát triển trên đà thống lĩnh thị trường, nhưng khả năng sáng tạo sẽ bị giới hạn khi mà mọi hướng đi đều đã được khám phá hoặc loại bỏ, và dây chuyền sản xuất cũng như các chiến dịch xây dựng thương hiệu đã trở nên khó thay đổi.
Đo lường tính thống trị
Warren Buffett đã dành phần lớn sự nghiệp đầu tư của mình để đo được tính thống trị, ít nhất là tại các thị trường phát triển, về các lợi thế cạnh tranh bền vững của một công ty. Khi Warren Buffett tìm kiếm lợi thế cạnh tranh, ông sẽ tìm các công ty hoạt động trong các thị trường phát triển đã đạt được vị trí thống trị theo con đường công nhận thương hiệu, lãnh đạo có trình độ và cơ cấu tài chính vững vàng.
Ví dụ điển hình: Coca Cola
Ví dụ điển hình là Coca Cola (Nasdaq: COKE). Lợi thế cạnh tranh bền vững của công ty này là sự công nhận thương hiệu mạnh mẽ do có sản phẩm nước giải khát đầu tiên mở rộng đến hầu như toàn thế giới. Trong khi Coke phải đương đầu với đối thủ cạnh tranh trong nước là Pepsi, công ty này đã thâu tóm được phần lớn thị trường thế giới. Số người gắn liền tuổi thơ của mình với Coke nhiều hơn so với bất kỳ thương hiệu nào khác, và khi càng ngày càng có nhiều người sinh ra, thì doanh số bán hàng của Coca-Cola cũng theo đó mà phát triển.
Cách nhanh nhất để xác định các công ty thống trị là nhìn vào những vị trí dẫn đầu thị trường, đó là các công ty có thị phần lớn nhất, rồi sau đó kiểm tra xem liệu có các yếu tố tích cực khác hay không. Không ai biết chính xác những tính toán của Buffett, nhưng đó là một sự kết hợp giữa giá trị sổ sách, lương cho CEO, tỉ lệ ROE và tỷ suất lợi nhuận cao được kết hợp với những yếu tố còn lại của tài chính, tất nhiên là không thể thiếu R&D.
Ví dụ lệch lạc: Ford
Có một thị phần lớn không có nghĩa là vẫn có khả năng tiếp tục chiếm ưu thế. Ford (NYSE: F) gần như chìm nghỉm ngay sau khi công ty này đã thống lĩnh được thị phần. Từ những năm 1900, Ford đã vượt xa toàn bộ thị trường về mặt các phương pháp sản xuất, công suất và giá cả, nhưng công ty này vẫn tiếp tục với mô hình T ban đầu rất lâu sau khi thị trường đã bắt kịp. Kết quả là, thị phần của Ford trượt giảm và công ty đã phải điều chỉnh lại dây chuyền sản xuất của mình để lấy lại một phần thị trường mà công ty này đã từng thống trị. Xu hướng này đã lặp đi lặp lại khi ngành công nghiệp ô tô Mỹ đã phải cố gắng cạnh tranh với các công ty nước ngoài sáng tạo hơn. Mặc dù các công ty Mỹ vẫn thống trị phân khúc xe ô tô lớn, họ đã mất một thị phần xe hơi nhỏ đáng kể với thị trường trên toàn thế giới rộng lớn hơn nhiều.
Không có một biện pháp nào đảm bảo được sự thống trị lâu dài, nhưng dự trữ lượng tiền mặt lớn cũng có thể là một giải pháp. Ngay cả khi một ngành công nghiệp được cách mạng hóa bởi các sản phẩm hoặc các công nghệ mới, thì chỉ những công ty nhiều tiền mặt mới có thể thực hiện quá trình cải tiến nhanh nhất. Tiền còn có thể được sử dụng để mua các công ty startup sáng tạo trước khi họ phát triển và trở thành đối thủ cạnh tranh.
Đo lường tính sáng tạo
Trong khi tính thống trị có thể được đo lường nhờ mọi yếu tố tài chính của một công ty, việc đo lường tính sáng tạo được kết hợp từ tập dữ liệu ít ỏi về các thông số R&D và thông cáo báo chí. Chi phí R&D của một công ty phải được đánh giá so với mức trung bình của ngành công nghiệp để có được những con số đáng kể. Tương tự như vậy, kết quả của quá trình R&D đó - bằng sáng chế, sản phẩm và những thứ khác - cũng phải được so sánh với các công ty khác để đánh giá chất lượng của họ. Người tiêu dùng và các tạp chí thương mại có thể rất hữu ích nếu bạn không biết làm thế nào để so sánh các sản phẩm trong một ngành công nghiệp xa lạ.
Hãy nhớ rằng chi nhiều tiền vào R&D hơn so với đối thủ cạnh tranh không bảo đảm cho một lợi thế về tính sáng tạo. Nhiều công ty vẫn có thể nhận được chất lượng và/hoặc số lượng cao hơn từ một ngân sách R&D khiêm tốn. Các công ty có một lượng vốn lớn đầu tư vào R&D nên phát hành các sản phẩm mới hoặc cải tiến và cập nhật những sản phẩm sẵn có - lúc này đây thì việc thông cáo báo chí của công ty mới có tác dụng.
Các công ty dược phẩm là ví dụ rõ ràng nhất bởi vì sẽ rất khó khăn cho một công ty để đạt được vị thế thống trị trong một ngành công nghiệp phụ thuộc vào những sáng chế y học. Cách đo đạc chủ yếu cho ngành dược phẩm là họ chi bao nhiêu cho R&D, họ có những gì trong các nguồn vận chuyển hàng liên tục và họ mất bao lâu để có sản phẩm mới tung ra thị trường. Những câu hỏi này cũng có thể được áp dụng cho các công ty phần mềm, các nhà sản xuất thiết bị thể thao và nhiều ngành công nghiệp có tính cạnh tranh cao khác, nơi mà sự trung thành với một thương hiệu chỉ là thứ yếu so với chất lượng của sản phẩm.
Stalwart và Tenbagger
Với tính thống trị, thì tiền nào của đó: một công ty lớn tận dụng lợi thế kinh tế nhờ quy mô để luôn dẫn đầu. Nhiều công ty trong số này được hưởng mức tăng trưởng vừa phải và chi trả cổ tức thường xuyên. Ngược lại, các công ty sáng tạo trong thị trường biến động có thể mang lại lợi nhuận rất lớn, nhưng cũng đồng nghĩa với việc có nhiều rủi ro hơn. Tuy nhiên, mua cổ phiếu của một công ty sáng tạo không phải hoàn toàn là một việc có thể đánh liều. Một nhà đầu tư có thể nhìn lại những yếu tố tài chính trong các cam kết cải tiến và lịch sử tiếp thị thành công mà những cải tiến này mang lại. Điều này cho phép một nhà đầu tư so sánh và lựa chọn những công ty sáng tạo có lịch sử thành công nhất.
Thế thì, đâu là sự đầu tư tốt hơn? Đó là một sự cân bằng. Một công ty sáng tạo sẽ đi kèm với lợi nhuận và rủi ro cao hơn, nhưng cũng đòi hỏi được đánh giá với due diligence (quá trình thẩm định). Một công ty thống trị thường có lợi nhuận và rủi ro thấp hơn, nhưng dễ dàng xác định hơn. Cuối cùng, đây chỉ còn là việc các nhà đầu tư sẵn sàng bỏ bao nhiêu công sức vào việc nghiên cứu. Warren Buffett thiên về các công ty thống trị, Peter Lynch thì lại kết hợp cả hai (tenbaggers - thuật ngữ mô tả loại cổ phiếu có giá trị tăng liên tục 10 lần, và stalwarts - những công ty ổn định và năng động, nhưng vẫn thuộc loại công ty tăng trưởng chậm) và nhiều giao dịch viên lướt sóng chỉ chọn những ngôi sao đang lên. Giờ đây bạn có thể xác định các công ty thống trị và cách tân, bạn có thể tìm sự cân bằng phù hợp cho bạn và danh mục đầu tư của bạn.
Theo saga.vn
Không ghi tác giả
Comments powered by CComment