6 Kinh nghiệm triển khai dự án nghiên cứu thị trường

Trong kinh doanh, quản lý và nghiên cứu khoa học, nhu cầu thực hiện nghiên cứu để cung cấp thông tin, số liệu phục vụ cho quá trình ra quyết định rất lớn. Có hai phương pháp mà các doanh nghiệp và tổ chức thường áp dụng là nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng.

Trong phương pháp nghiên cứu định lượng, hình thức thu thập thông tin thông qua bảng hỏi được sử dụng rất phổ biến.

Tuy nhiên, để thực hiện thành công công tác khảo sát bằng bảng hỏi đòi hỏi thực hiện rất nhiều vấn đề, bao gồm:

- Lập phương án khảo sát

- Thiết kế bảng hỏi đáp ứng việc thu thập đủ và đúng thông tin để đưa ra các thông tin đầu ra đáp ứng mong muốn của người sử dụng

- Việc chọn mẫu (nếu là điều tra chọn mẫu) phải đại diện được cho tổng thể

- Tuyển chọn và đào tạo phỏng vấn viên và giám sát viên có đủ năng lực và trình độ để thu thập thông tin có chất lượng

- Giám sát quá trình khảo sát để đảm bảo chất lượng điều tra

- Các cán bộ phân tích số liệu và viết báo cáo phải có đủ kiến thức chuyên môn, kỹ năng về phân tích

ngc

1. Xây dựng phương án khảo sát: Do dự án khảo sát thường có khối lượng công việc lớn và có sự tham gia của nhiều bên liên quan, nên trước khi tiến hành cần xây dựng phương án khảo sát. Phương án khảo sát sẽ xác định các các nội dung liên quan đến khảo sát bao gồm: mục tiêu, phạm vi, nội dung, đối tượng, đơn vị, phương pháp thu thập số liệu, lịch biểu thực hiện, công tác giám sát.

Phương án khảo sát nêu rõ các tiêu chí để đảm bảo chất lượng khảo sát và quy định vai trò trách nhiệm của các bên tham gia... Phương án khảo sát đóng vai trò cung cấp các yêu cầu, hướng dẫn thực hiện và là công cụ tích hợp các công việc và các bên thực hiện công việc khảo sát với nhau, để đạt được mục tiêu của cuộc khảo sát.

2. Thiết kế bảng hỏi: Việc thiết kế bảng hỏi phải đồng bộ với mục tiêu và yêu cầu đầu ra của bài toán nghiên cứu, ngoài ra cần phải sử dụng các mô hình phân tích để đưa ra được các câu hỏi đúng đảm bảo thu thập đủ, đúng thông tin để sử dụng trong quá trình phân tích và viết báo cáo. Việc thiết kế bảng hỏi không đồng bộ với mục tiêu và yêu cầu của nghiên cứu sẽ đưa ra các báo cáo không có giá trị, và gây lãng phí.

3. Tính toán cỡ mẫu và chọn mẫu khảo sát: Trong thực tế, thông thường các doanh nghiệp, tổ chức sử dụng phương pháp khảo sát chọn mẫu với sai số chấp nhận được, do khảo sát toàn bộ tốn kém về chi phí và cần nhiều thời gian, nguồn lực. Trong công tác này, việc chọn đúng và đủ đối tượng khảo sát vô cùng quan trọng, giúp suy rộng lên tổng thể. Việc tính toán cỡ mẫu hoặc chọn sai đối tượng khảo sát sẽ đưa ra các báo cáo kém giá trị và gây lãng phí.

4. Tuyển chọn và đào tạo phỏng vấn viên, và giám sát viên: Các cuộc khảo sát thông thường sẽ có hàng trăm phiếu cần thu thập, trên nhiều địa bàn, đối với các cuộc điều tra lớn có thể lên tới hàng nghìn phiếu trên phạm vi cả nước. Do vậy thường cần rất nhiều phỏng vấn viên, giám sát viên để thực hiện khảo sát. Tuy nhiên, trong thực tế các điều tra viên, giám sát viên có trình độ, nhận thức và tính trách nhiệm không đồng đều nhau, do vậy việc thu thập số liệu có thể không theo đúng chuẩn mực và quy trình đặt ra nếu công tác tuyển chọn và đào tạo điều tra viên, giám sát viên không được thực hiện đầy đủ và cẩn thận.

5. Giám sát và đảm bảo chất lượng khảo sát: cho dù ba công tác ở trên chuẩn bị tốt đến đâu, thì khi tiến hành khảo sát vẫn phải giám sát chặt chẽ để giải quyết các vấn đề phát sinh và giám sát thực hiện theo đúng tiêu chuẩn chất lượng đặt ra. Thông thường các hình thức giám sát bao gồm: giám sát tại địa bàn, giám sát qua điện thoại. Công tác giám sát có thể thực hiện ngẫu nhiên hoặc toàn bộ.

6. Phân tích số liệu và viết báo cáo: Nếu việc thu thập số liệu đã được thực hiện tốt (đúng và đủ) thì việc cuối cùng phải làm để đảm bảo cho công việc thành công là phân tích số liệu và viết báo cáo theo đúng mong đợi về nội dung đầu ra của đối tượng sử dụng thông tin. Việc phân tích số liệu phải được thực hiện bởi các chuyên gia phân tích số liệu có kiến thức và kinh nghiệm về kinh tế lượng, các mô hình phân tích và các công cụ hỗ trợ phân tích.

Ngoài ra, để tăng tính hiệu quả, phương pháp khảo sát định lượng bằng bảng hỏi thường được kết hợp với các phương pháp nghiên cứu định tính khác như phỏng vấn nhóm, phỏng vấn sâu. Các phương pháp định tính có thể được thực hiện trước khảo sát bảng hỏi (để đưa ra định hướng cho phương pháp định lượng) hoặc thực hiện sau khảo sát bảng hỏi (để xác minh, làm rõ các kết quả cho phương pháp định lượng).

Có rất nhiều dự án nghiên cứu thị trường, khảo sát thực hiện không thành công là do gặp phải một trong các vấn đề trên. Do vậy, các doanh nghiệp, tổ chức cần lưu ý để tránh và thực hiện dự án nghiên cứu thành công.

NGUYỄN ĐỨC QUYỀN /DNSG

Comments powered by CComment